امروزه یکی از مباحث پرمناقشه جامعه سیاست، هویت ملی است. سؤالی که در اذهان پژوهشگران ایجاد می‌شود، این است که آیا عالمان شیعی به عنوان یکی از کنشگران اصلی جامعه ایرانی دوره صفویه، در شکل‌گیری مؤلفه‌های هویت ملی این سرزمین نقشی داشته‌اند؟ با بررسی تاریخی عملکرد، مواضع و رفتار عالمان شیعی در این دوره، تأثیرگذاری آنان در شکل‌گیری مولفه‌های هویت ملی ایرانیان همچون: سرزمین، دولت متمرکز، مذهب رسمی، دفاع از تمامیت ارضی، زبان و ادبیات فارسی، و... مشهود خواهد بود؛ و پایایی و پویایی برخی مؤلفه‌های هویت ملی ایرانیان مرهون عملکرد عالمان شیعی می‌باشد؛ این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای داده‌های اسناد تاریخی، به تبیین ایفای نقش عالمان شیعی در تکوین مؤلفه‌های هویت ملی ایران در دوره صفویه پرداخته، و نوع ایفای نقش آنان در مؤلفه‌های هویت‌ ملی ایرانیان را بیان نموده است.