برای تحلیل مواضع جریانهای حوزوی از دهه چهل تا پیروزی انقلاب اسلامی، چارچوبهای نظری متفاوتی قابل طرح است. نویسندگان غربی معمولاً از سه جریان «کاملاً غیر سیاسی»، «میانهرو» و «تندرو و رادیکال» و برخی نویسندگان داخلی نیز از سه جریان «محافظهکار و غیر سیاسی»، «میانهرو» و «انقلابی» نام میبرند. طبق دیدگاه اکثر فقهای شیعه که انقلاب بر ضد حاکمان جور را جایز یا واجب میدانند، جریان «انقلابی» به رهبری امام خمینی+و جریان «معارض رژیم شاه» به هدایت آیات عظام گلپایگانی و نجفی قابل شناسایی است. البته دیدگاهی که قیام در عصر غیبت را جایز نمیداند، مبنای فقهی ندارد و غالباً از دیدگاه سیاستپرهیزی حاکم بر حوزه متأثر است.
Arjini H. Studying the Theoretical Frameworks of Seminary currents' Stance about the Islamic Revolution (1962-1979). Scientific Quarterly Journal of Islamic Revolution Studies 2012; 9 (30) :59-78 URL: http://enghelab.maaref.ac.ir/article-1-1314-fa.html
ارجینی حسین. بررسی چارچوبهای نظری درباره مواضع جریانهای حوزوی
نسبت به انقلاب (1357 ـ 1340). فصلنامه علمی مطالعات انقلاب اسلامی. 1391; 9 (30) :59-78