۱۴ نتیجه برای خاورمیانه
کمال اکبری،
دوره ۶، شماره ۱۸ - ( ۸-۱۳۸۸ )
چکیده
انقلاب اسلامی واقعه عظیمی بود که منجر به تحولاتی عمیق و اساسی در حوزه‌های مختلف نظری و عینی جهانی شد و معادلات جهان، تحت تأثیر این نهضت بزرگ قرار گرفت و مسیر ترسیم شده جهان از سوی قدرت‌های بزرگ با تغییر مواجه شد. بر این اساس باید به این سؤال پاسخ داده شود که سهم انقلاب اسلامی در تغییر معادلات بین‌المللی چه مقدار بوده است؟ نویسنده در ابتدا، شرایط هر دو بلوک شرق و غرب را به صورت مختصر و جداگانه بررسی و چالش‌های پیش روی آنها را بیان کرده است. سپس به امتیازات ایران برای حضور در عرصه بین‌المللی اشاره کرده است و در آخر نتیجه گرفته که با توجه به این امتیازات، نقش ایران در آینده معادلات جهانی بسیار اساسی خواهد بود و برای این که بتواند این نقش را به خوبی ایفا کند نیازمند قدم‌های نظری و عملیاتی مناسبی همچون سند چشم انداز بیست ساله است.
شهروز ابراهیمی، علی‌اصغر ستوده،
دوره ۹، شماره ۲۸ - ( ۲-۱۳۹۱ )
چکیده
با توجه به اهمیت تحولات اخیر در خاورمیانه هدف پژوهش حاضر بررسی و تجزیه و تحلیل ظرفیت‌ها و چالش‌های موجود در بطن این تحولات برای انقلاب اسلامی ایران، در راستای تأثیرگذاری و الگودهی به این جنبش‌هاست؛ همچنین در جهت بهینه‌سازی فرصت‌ها و رفع چالش‌های موجود در تحولات اخیر راهکارهایی ارائه شده است. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بر مبنای روش کیفی و ابزار گردآوری داده‌ها، منابع کتابخانه‌ای، اینترنتی و اسنادی می‌باشد.
آقای مجید بذرافکن،
دوره ۹، شماره ۲۹ - ( ۴-۱۳۹۱ )
چکیده
قیام‌های مردمی منطقه بیشتر پیرامون دو نقطه کانونی رقم خورده است، یکی اعتراض به سیاست خارجی و حضور بیگانگان در منطقه و دیگری در قالب نارضایتی از وضع اجتماعی ـ اقتصادی داخلی. اما آنچه مورد توجه است پیشرفت جنبش‌های اسلامی منطقه در طی زمان و اصلاح اشکالات و نقاط آسیب‌پذیر آنهاست به صورتی که هر نسل از جنبش‌های اسلامی در پی نسل دیگر از نقاط قوت بهتر و نقاط ضعف کمتر برخوردار است. در این مسیر، غرب نیز تلاش خود را برای شکست دادن این قیام‌های مردمی روزآمد کرده و به تناسب، شکل نویی بدان‌ها بخشیده است. در وقایع انقلاب‌های عربی منطقه، کارشناسان مصر را به‌عنوان مهم‌ترین کشور ارزیابی کرده‌اند، ازاین‌رو در این مقاله در بررسی نسل‌های مختلف جنبش‌های اسلامی، بر مصر تأکید ویژه‌ای شده است.
دکتر حسین هرسیج، آقای علی‌اصغر ستوده، آقای عابد اصلانی،
دوره ۹، شماره ۳۰ - ( ۷-۱۳۹۱ )
چکیده
گسترش موج بیداری اسلامی در خاورمیانه توانست تا حدود زیادی منابع قدرت نرم قدرت‌های جهانی و به‌خصوص آمریکا و قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای از جمله جمهوری اسلامی ایران را تحت تأثیر خویش قرار دهد. این پژوهش می‌کوشد تأثیر جنبش‌های مردمی ـ دینی اخیر را بر تغییر منابع قدرت نرم ایران و آمریکا در منطقه، تجزیه و تحلیل کند. یافته‌های این پژوهش بیانگر این است که با توجه به ماهیت و اهداف جنبش‌های اخیر در خاورمیانه، ادامه روند این تحولات به افزایش منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران و کاهش منابع قدرت نرم آمریکا در خاورمیانه منجر خواهد شد.
دکتر عبدالکریم خیامی،
دوره ۱۰، شماره ۳۳ - ( ۵-۱۳۹۲ )
چکیده
تحولات اخیر خاورمیانه از سوی شخصیت‌ها و مقامات مختلف کشورهای جهان به شیوه‌های متفاوتی تببین شده است. نامگذاری این تحولات با عناوینی چون بیداری اسلامی، بیداری انسانی، بهار عربی و انقلاب یاسمن، نشان‌دهنده وجود نظریه‌های متفاوت در این زمینه است که به طور طبیعی به اقدامات متفاوتی در صحنه عمل سیاسی منجر می‌شود. از جامع‌ترین و منسجم‌ترین موضع‌گیری‌های مقام معظم رهبری، متن سخنرانی معظم‌له در اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی است. این نوشته تلاش دارد تا ضمن معرفی اجمالی سایر نظریه‌ها به ویژه «بیداری انسانی»، از رهگذر تحلیل چند سطحی متن مذکور، به تبیین چارچوب نظری و مفهومی نظریه «بیداری اسلامی» کمک کند.
آقای حسین اسماعیل‌نسب، دکتر علی بابایی‌مهر،
دوره ۱۰، شماره ۳۳ - ( ۵-۱۳۹۲ )
چکیده
خاورمیانه از دیرباز به دلیل موقعیت خاص ژئوپلتیک و دارا بودن منابع انرژی جهان، مورد توجه بوده است. علت توجه نظام سلطه به این منطقه نیز حفظ امنیت انرژی آینده خود و تضمین بیشتر امنیت اسرائیل در رویارویی با کشورهای اسلامی پس از بیداری اسلامی است. لذا می‌توان به منابع طبیعی موجود در منطقه به عنوان ابزاری قوی در دست کشورهای اسلامی متحول شده خاورمیانه اشاره کرد که برای پیشبرد اهدافشان برای آینده از آنها سود بجویند و در تعامل با نظام سلطه، مانند گذشته مغلوب و متضرر نباشند و تهدیدهایی که این منابع طبیعی در گذشته برای آنها فراهم می‌آورده را به فرصت‌هایی برای پیشرفت تبدیل کنند. در این پژوهش سعی بر آن است تا با نگاهی اجمالی به سخنان مقام معظم رهبری و فرمایشات ایشان در مورد صیانت از منابع طبیعی توسط کشورهای اسلامی و نقشه‌های غرب برای تسلط مجدد بر منطقه بعد از روی کار آمدن دولت‌های اسلامی جدید، به موضوع پرداخته شود و بر اهمیت منابع طبیعی برای تحت فشار قرار دادن نظام سلطه و غرب تأکید و راهکارهایی ارائه شود.
آقای فرشاد مهدی‌پور، دکتر سیدحسین هاشمیان،
دوره ۱۰، شماره ۳۳ - ( ۵-۱۳۹۲ )
چکیده
تحولات کشورهای خارومیانه عربی و شمال آفریقا که اکنون بسیاری آن را با عنوان بیداری اسلامی می‌شناسند، دسته‌بندی‌ها و جریان‌شناسی‌های تازه‌ای را در فضای منطقه و جهان اسلام ایجاد کرده است. بنای اصلی در پژوهش حاضر بر آن بوده است که نظر به این تحولات، وضعیت رسانه‌های مکتوب (روزنامه‌های اصلی) در کشورهای حوزه جغرافیایی مذکور (الجزایر، اردن، مصر، لبنان، یمن، عربستان، لیبی، کویت، امارات، سوریه، سودان، قطر، عمان، بحرین و عراق)، مورد بررسی قرار گرفته و مواضع این رسانه‌ها نسبت به این مسئله (بیداری اسلامی) و برخی موضوعات مرتبط با آن مورد سنجش قرار گیرد. بخش پایانی مقاله نیز شامل پیشنهادهایی سیاستی برای تنظیم نحوه عملکرد جمهوری اسلامی در این حوزه است.
دکتر سید مهدی طاهری، دکتر سید جلال دهقانی فیروزآبادی،
دوره ۱۱، شماره ۳۷ - ( ۶-۱۳۹۳ )
چکیده
علاوه بر اهمیت جغرافیایی خاورمیانه، این منطقه در سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ به خصوص آمریکا جایگاه مهمی داشته و این کشورها همواره با اتخاذ سیاست‌های متفاوت، درصدد تأمین منافع خود و مصادره حوادث تاریخی به نفع خود می‌باشند. یکی از مهم‌ترین تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه، خیزش ملت‌های مسلمان است که تأثیرات بسیاری بر منطقه، جهان و سیاست قدرت‌های فرامنطقه‌ای داشته است. در این راستا سؤال اصلی مقاله آن است که با توجه به جایگاه خاورمیانه در سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ به خصوص آمریکا، بیداری اسلامی چه تأثیری بر نظم سیاسی خاورمیانه و جایگاه آمریکا در این منطقه داشته است؟
حسین مسعودنیا، مسعود رضائی،
دوره ۱۲، شماره ۴۰ - ( ۱-۱۳۹۴ )
چکیده
با توجه به حضور اسلام به عنوان عنصر تعریف کننده اصلی ملت‌های خاورمیانه و از سوی دیگر، شکست و بی‌اعتباری گفتمان‌ها و الگوهای معاصرِ مدعی و کنشگر در صحنه سیاسی این منطقه، اسلام و جهت‌گیری اسلامی، انتخاب طبیعی ملت‌های خاورمیانه است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که این بیداری و وقوع خیزش‌های جدید در منطقه خاورمیانه عربی، نشان از دوران جدید در عرصه روابط بین‌الملل داشته که ممکن است سبب‌ساز نوعی انتقالِ ژئوپولیتیکِ درحالِ شکل‌گیری شده و استقرارِ وضع و نظریه‌های جدیدی از روابط بین‌الملل را به همراه داشته باشد. از این رو، مقاله حاضر با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی در پی ارزیابی تأثیر نقش اسلام و موضوعیت آن در تحولات اخیر بوده و در این راستا بر این باور است که آنچه در این جنبش‌های مردمی اثرگذار واقع شده است، عامل هویت و ساخت و احیای هویت اسلامی است که بیش از مؤلفه‌های دیگر خودنمایی می‌کند.
رهبر طالعی‌حور، علی امیدی، محمدعلی بصیری،
دوره ۱۳، شماره ۴۵ - ( ۴-۱۳۹۵ )
چکیده
الگوهای رفتاری و ساماندهی آنها به عنوان پارامترهای شکل‌دهنده پدیده نظم سیاسی، از متغیرهای مهم در سیستم به عنوان چارچوب کارکردی روابط بین‌الملل محسوب می‌شود. در این میان، الگوی رفتاری حاکم در روابط بین آمریکا و ایران در طول حدود چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مبتنی بر الگوی تعارض بوده است که در این مقاله، تلاش می‌شود مؤلفه‌های اصلی شکل‌گیری چنین الگویی تبیین شود. این مقاله مبتنی بر روش توصیفی، تبیینی، تحلیلی درصدد تبیین و پاسخ به این سؤال است که «چه عوامل ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در واگرایی روابط ایران و آمریکا تاثیرگذار هستند؟» نتایج تحقیق نشانگر آن است که تعارضات ایدئولوژیک بین دو کشور، نگرش‌های مردمان هر دو کشور نسبت به یکدیگر و مسائل مهمی همچون انرژی هسته‌ای، حقوق بشر، مبارزه با تروریسم و صلح خاورمیانه به عنوان عوامل ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی در تعارض روابط بین دو کشور بیشترین نقش را دارند.
الهام رسولی ثانی‌آبادی، ابراهیم طاهری، سید علی پاکزادمقدم،
دوره ۱۷، شماره ۶۲ - ( ۱۱-۱۳۹۹ )
چکیده
در نظم چندقطبی، مجموعه امنیت منطقه‌ای خاورمیانه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و در عین حال پرتنش‌ترین مجموعه‌های امنیتی نظام بین‌الملل، دو کشور ایران و عربستان به عنوان مهم‌ترین کشورهای این مجموعه نقش بسیار زیادی در تحولات درون منطقه‌ای ایفا می‌کنند. در این میان عواملی همچون: تعارضات ایدئولوژیک، رقابت ژئوپلتیک و ژئواکونومیک، نگاه متفاوت به نقش آمریکا در منطقه، برداشت‌های متفاوت از حاکمیت دین، قدرت و عدالت و... موجب حاکم شدن الگوی رقابت میان این دو کشور شده است. اما این الگو می‌تواند با توجه به متغیرهای گوناگون به الگوهای دیگری از روابط میان دو کشور تبدیل شده و پیامدهای متفاوتی بر نظم امنیتی خاورمیانه داشته باشد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی آینده‌پژوهی روابط سیاسی ایران و عربستان و پیامدهای آن بر نظم منطقه‌ای خاورمیانه است، سؤال این پژوهش نیز آن است که سیر تحول در الگوی رفتاری ایران و عربستان سعودی چه پیامدهایی بر این نظم خواهد داشت؟ این پژوهش یک پژوهش تحقیقی، توصیفی با رویکرد آینده‌پژوهانه و با استفاده از روش سناریونویسی می‌باشد.
مجید روحی دهبنه، نادر یعقوبی،
دوره ۱۸، شماره ۶۴ - ( ۲-۱۴۰۰ )
چکیده
ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی تاکنون درگیر رقابت در حوزه منطقه خاورمیانه هستند. این رقابت در یمن شکل منازعه گرفته و به‌ویژه پس از تهاجم عربستان و متحدینش به یمن از سال ۲۰۱۵ افزایش داشته است. منازعه ایران و عربستان در یمن اغلب در چارچوب رویکرد واقع‌گرا و یا سازه‌انگاری بررسی شده و کمتر در قالب‌های دیگر مطالعه شده است. این پژوهش با به‌کارگیری روش توصیفی ـ تحلیلی، به‌دنبال تبیین این پرسش است که منازعه ایران و عربستان در یمن از منظر رویکرد روانشناختی رابرت جرویس چگونه تحلیل می‌گردد؟ با توجه به اینکه رفتار کشورها براساس باورهای آنها انتظام می‌یابد؛ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد برداشت و سوءبرداشت حکام عربستان نسبت به افزایش نفوذ و قدرت منطقه‌ای ایران و همچنین تمایل حکام این کشور در باور و تصویر قبلی از ایران که با اطلاعات جدید از قدرت ایران درک و پردازش می‌شود، آنها را درگیر یک معمای امنیت ساخته و از این منظر موجب تشدید منارعه میان دو کشور در بحران یمن شده است.
جهانبخش مرادی، یوسف یعقوبی منفرد،
دوره ۱۹، شماره ۶۸ - ( ۳-۱۴۰۱ )
چکیده
پس از پایان جنگ سرد، آمریکا بیشترین نفوذ را به عنوان یک قدرت بزرگ در خاورمیانه پیدا کرده است و به این جهت راهبردهای مختلفی را برای برتری بر دیگر قدرت‌های رقیب منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و از جمله ایران استفاده کرده است. بر این پایه، پرسش اصلی مقاله آن است که پس از خروج آمریکا از برجام؛ این کشور، چه راهبردهای سیاسی و امنیتی‌ای را برای حفظ منافع خود و امنیت در خاورمیانه اتخاذ کرده است؟ روش تحقیق مقاله، روش توصیفی و تحلیلی است و هدف مقاله آن است که با بررسی رفتار و اقدامات امریکا، راهبردهای امنیتی آمریکا در منطقه را مشخص نماید. نتیجه کلی مقاله هم نشان می‌دهد که آمریکا، پس خروج از برجام، راهبردهای تهاجمی و مقابله‌جویانه در زمینه‌‌ی امنیتی در خاورمیانه اتخاذ کرده است تا منافع خود و امنیت در منطقه را تأمین کند که این امر به افزایش تنش در منطقه دامن زده است.
محمد عبدالهی، مجید توسلی رکن آبادی،
دوره ۱۹، شماره ۷۱ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
چکیده
منطقه غرب آسیا به عنوان حلقه اتصال سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا از مناطق استراتژیک در چرخه قدرت جهانی است و پویش های امنیتی آن همواره از اهمیت استراتژیک برخوردار است. از سویی نقش ایران به عنوان یکی از کشورهای اصلی منطقه در تغییر و تحول نظم امنیتی منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و گرداوری اطلاعات از طریق اسنادی و نیز مصاخبه با ۱۵ تن از صاحبنظران حوزه امنیت منطقه غرب آسیا در پی آن است که ایران خصوصا پس از حمله آمریکا به عراق (۲۰۰۳) نقش برجسته ای در تحولات امنیتی منطقه یافته و الگوی امنیتی منطقه را از موازنه قوا (بین امریکا و شوروی) قبل از انقلاب اسلامی و هژمونی آمریکا پس از فروپاشی شوروی به چالش کشیده و منطقه را از هژمونی مسلط امریکا خارج کرده و به موازنه چندقطبی یا موازنه جبهه ها تبدیل کرده
