از بین مفاهیم فراوان تاریخ و اندیشه معاصر ایران مفهوم «جمهوری» یکی از پرمسئله‌‌ترین آنهاست. پیش از نهضت تحریم، نه واژه جمهوری، واژه مأنوسی بود و نه مفهوم آن امر واضح و امکان‌پذیری تلقی می‌شد، اما به‌مرور این واژه کاربرد پیدا کرد و زمینه تحقق عینی مفهوم آن نیز فراهم شد. تاجایی‌که در دوران انقلاب اسلامی، به‌عنوان تنها مفهوم واضحی که نقش مردم را در تعیین سرنوشت خود نشان می‌دهد مورد تأکید امام خمینی قرار گرفت. سؤال تحقیق چگونگی سیر مفهوم جمهوری و تحقق عینی آن در تاریخ معاصر ایران است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد مفهوم جمهوری در ایران معاصر در پی تجربه‌های بزرگ تاریخی که جنبش‌های اجتماعی و جریان بیداری اسلامی رقم زدند، باورپذیر و امکان‌پذیر شد. این تجربه‌ها ابتدا مفهوم کلیدی «جمهور مسلمین» را محقق ساختند و این مفهوم، زمینه تحقق عینی مفهوم «جمهوری» و «جمهوری اسلامی» را فراهم ساخت.
