استادیار گروه تاریخ اندیشه معاصر، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره). و مدرس دروس معارف اسلامی ، javadzadeh@iki.ac.ir
چکیده: (4 مشاهده)
موضع میرزا محمدحسین نائینی در قبال قدرتگیری و سلطنت رضاخان، از موضوعات مهم تاریخ معاصر ایران است. این اهمیت از یکسو به جایگاه برجسته میرزای نائینی در تاریخ حوزههای علمیه و مرجعیت شیعه، و از سوی دیگر به فعالیتهای گسترده اصلاحی و ضداستبدادی وی در نهضت مشروطیت بازمیگردد. برخی دیدگاهها، بیانگر روابط نزدیک و دوستانه میان میرزای نائینی و رضاخان از زمان نخستوزیری رضاخان تا زمان وفات نائینی است. نوشتار حاضر با روش تاریخی (توصیفی و تحلیلی)، ضمن نقد این دیدگاه، بیانگر آن است: زمانی که رضاخان پلههای قدرت را از نخستوزیری تا پادشاهی طی میکرد، با وجود برخی ارتباطها میان ایندو، گزارش و سند متقنی که نشاندهنده موافقت نائینی با قدرتگیری بیشتر رضاخان باشد، در دست نیست؛ حتی نائینی در این دوره، به دنبال بازگشت احمدشاه قاجار به کشور بود که این امر، در تضاد با رویکرد رضاخان قرار داشت. نائینی در سالهای ابتدایی سلطنت رضاشاه، رویکرد انتقادی در قبال پهلوی اتخاذ کرد. او ضمن حمایت کلی از مهاجرت اعتراضی حاجآقا نورالله اصفهانی، با نگارش تلگراف و نامه به رضاشاه، به انتقاد از رویکردها و سیاستهای نادرست رژیم پهلوی پرداخت. بهتدریج با شدت گرفتن ظلم و استبداد و اقدامات خلاف دین و مذهب پهلوی، ارتباطش با رژیم رضاشاه به تیرگی گرایید.